De blekerij langs de Zonnekemeers

Hieronder uittreksel uit de kadasterkaart van Popp 1865 om de blekerij te situeren.

 

Rechts ligt de Zonnekemeers en links het Begijnhof. Daartussen ligt de bleekweide van de Zonnekemeers toebehorende aan het Begijnhof samen met het omcirkelde huis van de bleker in de Zonnekemeers met kadasternr C1018 en C-1019 en C-1019bis, en huisnr C8/17, Zonnekemeers nr.21 later nr.33.

Marcus Mouffaert is de "Baas Bleker" die als eerste vermeld wordt op dat adres.
Tot1812 komt Ingelbert (Ange) De Baene (°1779), bleker . Hij trouwt met Cathérine De Poorter (°1779)
Hun kinderen zijn Jacques °1802, Tweeling broer Jean °1802, Albert °1803, ° Michel °1805, Pierre °1807. (De naam De Baene komen we ook tegen in het verhaal van de bllekerij Saison Charles: klik hier om direct op de web pagina te komen).

Bij hen woont ook in Joseph Vanden Broucke "garçon blanchisseur" °1782.

Pierre De Baene ° 1778 volgt in 1813 Ingelbert De Baene op. Hij komt uit de blekerij van de Calvariebergstraat nr 12, hij trouwt met Victoire Kesterman °1780 . Hij verhuist in 1817 naar de Westmeers 103
De kinderen zijn: Pierre °1808, Philippe °1810, Agatha °1812 Isabelle, Charles 1818

Crekelbergh Joseph °1784 in 1817 uit de Gentpoortstraat, gaat met de ganse familie in 1821 naar C8/39 (Oostmeers ). Hij trouwt met Françoise Sabbe °1783
Hun kinderen zijn: Jean °1809, Marie °1813, Anne °1816, Mathilde °1818, Joseph °1820.

Vanden Bosch Joseph (°1778) bleker, getrouwd met Josefine Hieronssens (°1770 - +1828) zet de blekerij in 1821 verder. In1837 verhuist hij naar naar de Wijngaardstraat nr14
Ze krijgen de volgende kinderen: Marie °1797, Anne °1802, Isabelle °1806, Pierre °1810.
Joseph Vanden Bossch hertrouwt met Bauwens Brunonia (°1774) in 1829

Van Vyve Pierre (°1798 +1884), vervoegt de blekerij in 1845, hij trouwt met Vanden Bosch Marie (° 1797 +1868), Strijkster,
Ze hebben een zoon: Franciscus (°1831 * +1917).

Van Vyve Franciscus trouwt in 1857 met Derycke Rosalie (°1831). Rosalie was voordien huishoudster in het gezin van Pierre. Ze worden in 1859 officieel geregistreerd in C8/17 .
Ze krijgen o.a. 2 zonen Eugène (°1858) en Oscar (°1860).

Een eerder gewone dienst aan de stad onder leiding van Alleweireldt was het uitkuisen van de stadsgracht. Hieronder een kwijting door het BBG aan Alleweireldt. We hebbeb nogmaals het ondertussen zeer gekend kaartje van Popp 1965 daaraan toevoegd. Daarui blijkt dat er een stadsgracht is die ontspringt op het terrein van Sint-Janshospitaal en die dan over de Zonnekemeers loopt naar de bleekweide van Van Vyve om langs het Wevershof de Begijnhofringracht te vervoegen die vervolgens in de Reie uitmondt.

Er is ook een tweede stadsgracht die ongeveer halfweg aftakt uit de begijnhofringgracht en die grens vormt tussen de de bleekweide van Jacques Bekemans en die van Franciscus Van Vyve. Diegracht loopt naar de Oostmeers en verder naar de Westmeers vanwaar het ingekokerd uitmondt in het Capucienereitje. In de gevel van een huis aldaar is er een gevelsteen die dat weergeeft: "hier loopt der stede waterloop". Tussen de Oostmeers en de Westmeers takt die stadsdgracht ook af in zijtak naar het noorden tussen de huizen.

h

Het BBG zorgt voor het grote onderhoud van de blekerspanden en maakt daarvoor elk jaar een bestek. Zie een voorbeeld uit het jaar 1869 hieronder.

Van Vyve Oscar (°1860 -1930), Meester bleker, is weduwnaar van Justine Herpoel
(° 1831 - + 1894). Hij is de zoon van Franciscus Franciscus Van Vyve. HIj hertrouwt in 1895 met Marie Thérèse Van Acker (°1867), naaister, vader Louis Van Acker en moeder Françoise Verkempinck. Hij woonde bij zijn huwelijk in d Oude Gentweg C13/91 en was blekersknecht. Oscar overlijdt in 1930 en woont dan in de Zonnekemeers 35

Van Vyve Alberic (°1898, zoon van Oscar) neemt in 1930 de blekerij in de Zonnekemers 35 over (nu nr.33). die meer naar een wasserij is geëvolueerd maar niet voor lang.

De teloorgang van de blekerij-wasserij aan de Zonnekemeers.

Hieronder een detail van de kadasterkaart van Popp 1865 . De kadasterkaart uit 1889 is identieke voor dat deel maar is minder duidelijk. Het huis en bijgebouwen hebben C-1018 als kadasternr. , de bleekweide en looghuis C-1019 resp 1019bis.

Franciscus (François) Van Vyve wordt geconfronteerd met de inperking van de pachtdomeinen door het BBG van het Begijnhof. In de zitting van de BBG in 1878 wordt gesteld dat de grenzen van de blekerijen van Pierre Van Vyve (dan eigenlijk al van François Van Vyve), en van Jacques Bekemans gewijzigd zullen worden. Die blekerijen grenzen aan het terrein waar het nieuwe gebouw voor het Sint-Antonius instituut voor de ongeneeslijke vrouwen en kinderen gebouwd zal worden. De wijzigingen houden verband met het dempen van grachten en met de nieuwe de wegenaanleg.

De gronden zullen voor het Begijnhof een meerwaarde realiseren gezien de verandering van bestemming. Er wordt beslist om tegen 3 juni 1878 aan te kondigen dat de bleekweiden onttrokken zullen worden aan het huidig semi-publiek karakter ervan. De blekers François Van Vyve en Jacques Bekemans mogen voorlopig met stilzwijgend verlenging van hun pachtcontract "hun activiteiten verder zetten tot anders verorderd".

Het vermelde pachtcontract, afgesloten in 1869 met Pierre Van Vyve, werd overgenomen door François Van Vvyve , waarschijnlijk sinds 1872. Het is een pacht van 9 jaar die startte op 1 januari 1870 en normaal zal eindigen op 31 december 1878, maar die wordt dus stilwzijgend verlengd tot nader order en tegen dezelfde pachtprijzen.

In 1881 wordt de blekerij "gereconstrueerd". We veronderstellen dat dit betekent dat de blekerij wordt omgevormd tot blekerij-wasserij (bleekweiden zouden in essentie verdwijnen (dempen van de grachten) maar dat het huis blijft bestaan als blekerij- wasserij met toebehoorten. Uit de kadasterkaart van 1889 is duidelijk dat François de blekerij inderdaad kon verderzetten (zie ook de foto hieronder uit 1905). Zijn zoon Oscar baat trouwens de blekerij-wasserij ook verder uit . Op de kadaster kaart uit 1936 zien we dat er bijgebouwen werden geconstrueerd.

Dit is de achterzijde van het huis in de Zonnekemeers nr 35 (nu 33) van de bleker Oscar Van Vyve-Van Acker in 1905 (foto A.Watteyne)

Tussen de linker en rechter volume ziet men door de gang de poortopening en het voorhuis aan de straatkant. Zie de foto hieronder: de toestand van de woning rond 1930

 

Oscar wordt bij zijn overlijden in 1930 nog bleker genoemd. We vermoeden dat hij de bleekweiden ook nog gebruikte voor de wasserij.

Maar opnieuw dreigt er gevaar. Het Sint-Janshospitaal koestert plannen om zijn chirurgische afdeling te moderniseren en uit te breiden en laat daarvoor zijn oog vallen op het gasthuis Sint-Antonius. Daarom wordt een verbindingsweg gepland tussen beide instellingen.

In 1934 wordt een traject voorgesteld dat dwars door het Wevershof loopt, door de bleekweiden van Van Vyve en de voormalige bleekweiden van de gezusters Bekemans en De Wispelaere. Verder loopt het traject door onder de Sebrechtsstraat naar het gasthuis. Het gasthuis wordt trouwens later de Minnewaterkliniek genoemd. De zusters van Liefde moesten verhuizen. Zie de rode lijn op het plan hieronder.

Het ene einde links bevindt zich aan het gasthuis en het andere einde rechts aan het keukengebouw van het Sint-Janshospitaal. Wat geel gekleurd is, is eigendom van de BBG. De gronden van de bleekweiden blijven eigendom van het BBG nu de COO.

Voor verdere uitgebreide informatie over de verbindingsweg zie de website"Zonnekemeers, viaduct en poortgebouw" klik hier om direct op de webpagina te komen.

De stad is in 1936 wel eigenaar geworden van de verbindingsweg aangezien de weg over en onder openbare verkeerswegen loopt. Bij de vergunning van het traject in 1936 stipuleert de stad uitdrukkelijk dat de weg dus over stadseigendom loopt alhoewel het hier om een louter privatiefve wegverbinding gaat. Daarom heft ze ook jaarlijks een vergoeding van 25 fr en eist bepaalde voorwaarden voor veiligheid, sterkte en esthetica .

Hieronder het in 1936 aanvaarde bovengronds traject dat boven de Zonnekemeers en met een viaduct over het Wevershof loopt. De weg gaat verder door vlak achter de woniing van de blekerij Van Vyve . De blekerij is aangeduid met een ovaal. Merk op dat de brug over de stadsgracht vlak achter de blekerij er nog steeds ligt en dat op de bleekweide constructies over die stadsgracht zijn bijgebouwd. Die bijgebouwen zullen afgebroken worden om plaats te maken voor een parking langs de verbindingsweg voor het personeel van het Sint-Janshospitaal.

hiernaast een beeld van de verbindingsweg ter hoogte van de inrit voor de parking van het personeel van het Sint-Janshospitaal. Die inrit is in de verte aangeduid door een plakaat.

 

De woning van de blekerij is zwaar vervallen. In eerste instantie wilde de COO (opvolger sinds 1925 van het BBG) het pand in 1971 helemaal slopen maar gezien de grote erfgoedwaarde wordt de sloping door de stad geweigerd.

Volgens de foto rond 1976 hiernaast zet het verval zich voort. De stad zoekt een oplossing voor een restauratie. De gelegenheid doet zich voor als het Sint-Janshospitaal in 1976 zal verhuizen naar Sint-Pieters.

 

In 1975 koopt de stad het pand Zonnekemeers 33 (C-1018 a, 1 are 86ca) van de COO volgens een verkoopakte voorgezeten door burgemeester Michel Van Maele, Voor de COO treden op Romain Waes en François Joos de ten Beerst en voor de stad André Vanden Abeele en Edmond Demeyer. De COO is in 1976 opgevolgd door het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW). De COO is in het bezit van het pand omdat ze meer dan 30 jaar ongestoord, ononderbroken en openbaar eigenares is van het pand ( daarvoor eigendom van het BBG)

Eindelijk kunnen de restauratiewerkzaamheden beginnen. Toch duurt het nog tot 1981 eer het pand gerestaureerd is.

Hieronder een foto van rond 1976 van de afbraak van een deel van het blekershuis . Er is ook een deel van de parking langs de verbindindsweg zichtbaar

In 1980 verkrijgt de stad de vergunning om de restauratie aan te vatten.
De stad stelt architect De Geyter aan als architect. Ze krijgt een gunstig advies van de Rijksdienst voor Monumenten en Landschappen in 1981

 

Hiernaast een tekening van de achtergevel van het pand voor restauratie: helemaal links een tekening van de doorsnede. Het hoog gedeelte zal worden gesloopt en niet weer opgebouwd. Het laag deel rechts was al weggebroken maar wordt weer opgebouwd. Hieronder de plannen van de restauratie

 

 

Hiernaast een foto van de toestand in 2020.

De restauratie in 1981 is geslaagd en het pand wordt terug bewoond, maar is uitteraard geen blekerij meer.

 

Wat gebeurt er ondertussen in 1936 met de bleekweiden waardoor de verbindingsweg tussen het Sint-Janshospitaal en de Minnewaterklinieken werden aangelegd en wat gebeurt later wanneer de hospitalen verhuizen naar Sint-Pieters?

Hieronder een beeld van de troosteloze grindparking voor het personeel langs de verbindingsweg rond 1975

In 1984 koopt de stad het pand in het kader van een ruil met de OCMW (opvolger van de COO in 1976). De stad verwerft de blekerij en het voormalige blekershuis Bekemans Oostmeers 105 en 107 (C-972t en c-972w en het blekerijhuis Zonnekemeers 33 (C-1018a) en de gronden waar de verbindingsweg loopt (C-1019s4). De stad verkreeg al in 1967 een recht van opstal voor Oostmeers 105 voor het bouwen van het centrum Pierre Van Damme. Ze verwerft bij de ruil ook de ondergrond voor het aanleggen van de ondergrondse parking "Katelijne" (vroeger het parking Begijnhof genoemd). In ruil met een opleg geeft de stad stukken weiland aan de Geralaan en een stuk grond in de Sint-Paulusstraat.
De OCMW verwierf de eigendommen van de COO door het KB van 1977 die de overdracht van de eigendommen regelde van de COO naar de OCMW. De COO verkreeg de eigendommen van de BBG door verjaring vastgelegd door de organieke wet van 1976 op basis van de grondwet

De gronden waarop de verbindingsweg en de parking liggen hebben als kadaster nr C-1019s4 en zitten dus in de ruil . Die gronden zijn nu stadseigendom. Het is eigenaardig dat het pand Zonnekemeers 33 (C-1018a) die de stad in 1975 al kocht ook mee in de ruil zit.

De verbindingsweg en de parking raakten in onbruik sinds de verhuis van het Sint-Janshospitaal en Minnewaterkliniek rond 1976. Zie hieronderde voormalige parking langs de verbindingsweg in chaos

In 1991 werd een nieuwe openbare straat met parkeerboxen en toegangsweg via de Oostmeers voor de auto's en met het Wevershof voor de voetgangers en fietsers aangevraagd. De straat zal aansluitend met het Wevershof ook Wevershof noemen. De aanleg begon in 1994 naar ontwerp van architect Jean-Paul De Moor (zie hieronder). Het omcirkelde pand is het gerestaureerde blekershuis van de familie Van Vyve.

Hieronder nog een foto van rond 1975 waar de verbindingsweg , die loopt achter de huizen van de Oostmeers en verder onde de straat en de kliniek, nog niet onder water is gelopen. Daaronder een foto uit 2017 , waar het restant van de verbindingsweg , dat nog bestaat, onder water gelopen is.

Vóór het ondergelopen deel, werd de verbindingsweg gebruikt om de tuintjes van de aanpalende huizen te vergroten en bereikbaar te maken via aan de achterkant aangelegde weg, die deel uitmaakte van de verbindingsweg.

Bemerk wel dat dit deel van het terrein tussen de Minnewaterkliniek en de het hekken hieronder op de foto de bleekweide C999 van de blekerij van Jacques Bkemans vormde.
Waar is de tijd?